Egel met zweren op de poten door C. ulcerans bacterie
Op 2 december werd in Limburg een jongvolwassen mannelijke egel (Erinaceus europaeus) gevonden. Het dier verkeerde in slechte toestand en werd daarom geëuthanaseerd, waarna de egel voor onderzoek naar het DWHC werd gestuurd.
De egel had weinig bespiering en geen vetreserves. Het dier had zeer uitgebreide huidzweren aan de poten, en een longontsteking door een worminfectie. De combinatie van longontsteking en huidzweren zorgt voor moeite met eten en een slechtere eetlust. Dit verklaart de sterke vermagering van deze egel.
Wat erg opviel waren de poten van het dier: de huid was rood, verdikt, en had zweren (zie foto). Met behulp van bacteriologisch onderzoek is daar de aanwezigheid van Corynebacterium ulcerans (C. ulcerans) aangetoond. Deze bacterie scheidt een gifstof (exotoxine) uit wat weefsels beschadigt en behoort tot dezelfde familie als de C. diphtheriae bacterie. De plek van infectie, waar de toxines worden geproduceerd, heeft invloed op het type ziekteverschijnselen. Infectie rondom de luchtwegen kan moeite met ademhalen of eten met zich meebrengen, terwijl infectie van de huid zweren kan veroorzaken. Bij deze egel is de bacterie dus gevonden in de poten waar het geleid heeft tot zweren.
C. ulcerans wordt in verschillende wilde zoogdiersoorten gevonden, waaronder egels (1,2), wilde zwijnen en reeën (3). Ook bij gehouden zoogdieren wordt de bacterie gevonden, zoals in katten, honden, paarden, runderen, en varkens (4-8).
C. ulcerans bij de mens
C. ulcerans is een zoönose en kan net als C. diphtheriae een exotoxine produceren dat difterie veroorzaakt bij de mens. Dit kan zorgen voor schade aan weefsels waar de bacterie zich bevindt, bijvoorbeeld de huid en de longen. Voor zover bekend dragen mensen de bacterie C. ulcerans niet over met mens-tot-mens contact (9).
Referenties
1. Eisenberg, T., Kutzer, P., Peters, M., Sing, A., Matthias, C., & Rau, J. (2014). Nontoxigenic tox-bearing Corynebacterium ulcerans Infection among Game Animals, Germany. Emerging Infectious Diseases, 20(3), 448-452. http://dx.doi.org/10.3201/eid2003.130423
2. Berger, A., Dangel, A., Peters, M., Mühldorfer, K., Braune, S., Eisenberg, T., Szentiks, C.A., Rau, J., Konrad, R., Hörmansdorfer, S., Ackermann, N., & Sing, A. (2019). Tox-positive Corynebacterium ulcerans in hedgehogs, Germany. Emerging Microbes & Infections, 8(1), 211-217. https://doi.org/10.1080/22221751.2018.1562312
3. Martel, A., Boyen, F., Rau, J., Eisenberg, T., Sing, A., Berger, A., Chiers, K., Van Praet, S., Verbanck, S., Vervaeke, M., & Pasmans, F. (2021). Widespread Disease in Hedgehogs (Erinaceus europaeus) Caused by Toxigenic Corynebacterium ulcerans. Emerging Infectious Diseases, 27(10), 2686-2690. http://dx.doi.org/10.3201/eid2710.203335
4. De Zoysa, A., Hawkey, P. M., Engler, K., George, R., Mann, G., Reilly, W., Taylor, D., & Efstratiou, A. (2005). Characterization of toxigenic Corynebacterium ulcerans strains isolated from humans and domestic cats in the United Kingdom. Journal of Clinical Microbiology, 43(9), 4377-4381. https://doi.org/10.1128/jcm.43.9.4377-4381.2005
5. Abbott, Y., Efstratiou, A., Brennan, G., Hallanan, S., Leggett, B., Leonard, F. C., Markey, B.K., Tuite, C., & Fry, N. K. (2020). Toxigenic Corynebacterium ulcerans associated with upper respiratory infections in cats and dogs. Journal of Small Animal Practice, 61(9), 554-560. https://doi.org/10.1111/jsap.13185
6. Zendri, F., Isgren, C. M., Sinovich, M., Richards-Rios, P., Hopkins, K. L., Russell, K., Groves, N., Litt, D., Fry, N.K., & Timofte, D. (2021). Case report: Toxigenic Corynebacterium ulcerans diphtheria-like infection in a horse in the United Kingdom. Frontiers in Veterinary Science, 8, 650238. https://doi.org/10.3389/fvets.2021.650238
7. Hommez, J., Devriese, L. A., Vaneechoutte, M., Riegel, P., Butaye, P., & Haesebrouck, F. (1999). Identification of nonlipophilic corynebacteria isolated from dairy cows with mastitis. Journal of clinical microbiology, 37(4), 954-957. https://doi.org/10.1128/jcm.37.4.954-957.1999
8. Schuhegger, R., Schoerner, C., Dlugaiczyk, J., Lichtenfeld, I., Trouillier, A., Zeller-Peronnet, V., Busch, U., Berger, A., Kugler, R., Hörmansdorfer, S., & Sing, A. (2009). Pigs as source for toxigenic Corynebacterium ulcerans. Emerging infectious diseases, 15(8), 1314. https://doi.org/10.3201/eid1508.081568
9. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (z.d.). Infecties veroorzaakt door Corynebacterium ulcerans en andere zoönotische Corynebacterium species. Geraadpleegd op 12 februari 2025, van https://lci.rivm.nl/difterie-bijlage-c-ulcerans
