Italië: Teken-encefalitis bij een ree en een gems

Teken-encefalitis is een hersen(vlies)ontsteking die wordt veroorzaakt door het teken-encefalitisvirus (TBEV**) en die, zoals de naam al aangeeft, wordt overdragen door besmette teken*. De ziekte wordt ook wel aangeduid met de afkortingen FSME en TBE.

Van reeën en gemzen is bekend dat ze zelden ziek worden na een beet door een met TBEV-besmette teek maar dat ze wel antistoffen tegen het virus aanmaken. Vandaar ook dat ze zeer geschikt zijn als indicator om inzicht te krijgen in de verspreiding van het virus in een land (zie https://dwhc.nl/2024/03/nationale-reeensurveillance-2024/ ). Hoewel zelden, zijn er nu in Italie toch twee gevallen van ziekte door TBEV-infectie beschreven: bij een ree in 2021 en bij een gems in 2023. Allebei vertoonden ze neurologische verschijnselen, waaronder ataxie, veelvuldig slikken, incoördinatie, overmatig speekselen, herhaaldelijk bewegen van de kop en spiertrillingen. Van het ree is bekend dat het een 1 jaar oude reegeit betrof, van de gems zijn geen gegevens over geslacht en leeftijd beschreven. Beide dieren waren in slechte conditie. Histologisch werd er hersenstamontsteking aangetoond bij het ree, gepaard met aanwezigheid van het virus in de hersenen. Ook bij de gems was er aanwijzing voor hersenontsteking en werd de aanwezigheid van het virus aangetoond in het dier. En omdat testresultaten voor een aantal andere pathogenen die neurologische verschijnselen kunnen veroorzaken, negatief waren, kon worden vastgesteld dat deze twee dieren de ziekte teken-encefalitis hadden. Zie voor meer uitgebreide informatie de twee geraadpleegde artikelen (zie bronnen).

Reeën en gemzen vormen geen reservoir voor het virus zelf, maar spelen wel een belangrijke rol in de gehele ecologie van het virus omdat ze een rol spelen in de levenscyclus van teken.

Nederland

Bij door het DWHC onderzochte zoogdieren met neurologische verschijnselen en/of een hersen(vlies)ontsteking is het teken-encefalitisvirus nog niet aangetoond. Er zijn dus geen aanwijzingen dat reeën in Nederland door het virus ziek zijn geworden. Wel werden bij de vorige nationale reeënsurveillance antistoffen tegen het TBEV aangetoond (zie https://dwhc.nl/2019/04/bloedonderzoek-reeen-teken-encefalitisvirus/). Dit onderzoek wordt momenteel herhaald (https://dwhc.nl/2024/03/nationale-reeensurveillance-2024). Op de website van het RIVM staat een kaart waar in Nederland teken-encefalitisvirus voorkomt (Tekenencefalitis (TBE) | RIVM).

Meer informatie over teken-encefalitis:

Over teken-encefalitis bij de mens: RIVM: https://www.rivm.nl/tekenencefalitis

DWHC-berichten over teken-encefalitis: https://dwhc.nl/ziekten/teken-encefalitis/

* Een mens kan ook besmet raken door het drinken van besmette rauwe melk of het eten van besmette rauwmelkse kaas, maar dat is een zeldzame besmettingsroute. Besmette teken zijn de voornaamste overdragers van TBEV.

** Afkortingen

DWHC: Dutch Wildlife Health Centre

FSME: Frühsommer-Meningoenzephalitis

RIVM:  Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu