Ziekte: Mycobacterium avium – Aviaire tuberculose – Vogeltuberculose

Op deze pagina staat eerst algemene informatie over de ziekte. Door te klikken op de groene balk, wordt de onderliggende tekst zichtbaar.
Nieuwsberichten, DWHC-onderzoeksresultaten, documenten en literatuur die betrekking hebben op deze ziekte en op de DWHC-website te vinden zijn, staan onder de algemene informatie weergegeven.

Ziekteverwekker

Vogeltuberculose is een ziekte in vogels veroorzaakt door bacteriën uit het genus Mycobacterium. Er zijn veel Mycobacterium soorten. Ze worden gegroepeerd in verschillende complexen en clades [7]. Niet alle soorten zijn ziekteverwekkers. Medisch gezien zijn vooral de soorten behorend tot M. tuberculosis-complex en de M. avium complex van belang. Soorten uit het M. tuberculosis-complex besmetten vooral zoogdieren, en soorten uit het M. avium complex vooral vogels [2].

Aviaire tuberculose meestal veroorzaakt wordt door soorten uit het M. avium complex, en soms door Mycobacterium soorten uit andere complexen en clades. In 1975-1985 zijn wilde vogels post-mortaal onderzocht in Nederland [6]. Uit de 82 Mycobacterium-positieve vogels zijn zes verschillende species gekweekt: 76 M. avium, 4 M. fortuitium, 1 M. terrae, een M. nonchromogenicum, 1 M. flavescens en een niet nader bepaald Mycobacterium soort (2 gevallen van co-infectie, d.w.z. gelijktijdige infectie door verschillende Mycobacterium soorten).

Referenties: zie bij voorzorgsmaatregelen

Gevoelige diersoorten

M. avium complex kan leiden tot ziekte ook bij mensen, met name bij AIDS-patiënten.

Infectie M. avium complex ook aangetroffen bij gehouden en wilde zoogdieren, zoals varkens, konijnen, nertsen, schapen en hertachtigen [1].

Aviaire tuberculose is een ziekte die wereldwijd verspreid is. Alle soorten vogels lijken vatbaar te zijn, zij het in verschillende mate. Aviaire tuberculose wordt het vaakst gezien bij kleine hobbybedrijven, in dierentuinen en bij in het wild levende vogels.

Mycobacterium spp. werd in 82/11,664 (0,7%) van de in 1875-1985 onderzochte gevallen waargenomen [6]. Het is gevonden bij 25 soorten vogels, uit 10 verschillende orders. Maar sommige stammen waren volgens de auteurs slechts incidenteel en hun pathologische betekenis bleef onbepaald. Vergelijkbare prevalenties zijn in de Verenigde Staten en in Canada waargenomen: studies vonden Mycobacterium spp. besmetting bij respectievelijk 0,3% van 3.000 watervogels, en 0,6% van 600 wilde vogels [1].

Bacteriën worden uitgescheiden in faeces door besmette vogels met vergevorderde laesies. Kadavers en slachtafval kunnen roofdieren of kannibalistische vogels infecteren. Recente moleculaire studies [5] wijzen op de heterogeniteit in M. avium complex, en de epidemiologie en de pathogenese zou tussen species variëren.

Referenties: zie bij voorzorgsmaatregelen

Symptomen dieren

Aviaire tuberculose is een zich langzaam verspreidende, chronische, granulomateuze ziekte, die wordt gekenmerkt door geleidelijk gewichtsverlies bij de besmette vogel.

M. avium leidt tot een wijdverspreide infectie, waarbij in gedomesticeerd pluimvee vooral lever, milt, darmen en beenmerg worden aangetast. In deze organen, worden granulomateuze haarden van verschillende grootte gevonden [4, 8], die zelden verkalkt zijn, in tegenstelling tot M. tuberculosis infectie haarden [4]. Klinische symptomen ontwikkelen zich meestal laat, de vogels vermageren en kreupelheid kan worden gezien.

De voorlopige diagnose wordt gesteld op basis van grote aantallen zuurvaste bacteriën in orgaan afdrukken. De diagnose bevestigd door laboratoriumonderzoek [7].

Referenties: zie bij voorzorgsmaatregelen

Voorzorgsmaatregelen

Bij commercieel pluimvee is deze voorheen regelmatig voorkomende infectie grotendeels verdwenen, door de korte levensduur van de dieren in combinatie met een verbeterde sanitaire maatregelen. In geval van besmetting, moet het pluimvee worden vernietigd, omdat behandeling niet effectief is en niet alle besmette vogels gedetecteerd kunnen worden met de huidige tests [1]. Ook de huisvesting moet grondig gereinigd en ontsmet worden. M. avium is zeer resistent, het kan in de bodem meerdere jaren overleven. Besmette grond op boerderijen moet enkele centimeters verwijderd en vervangen worden [2].

Het is van belang om de verspreiding van aviaire tuberculosis door het toedoen van mensen zoveel mogelijk te beperken, ook bij natuurbeschermingsactiviteiten. Bijvoorbeeld, als roofvogels in opvangcentra gevoerd worden met karkassen van wilde vogels, dan moeten deze karkassen voor het voeren gecheckt worden voor aviaire tuberculose, om te voorkomen dat besmette roofvogels worden vrijgelaten [1]. Dit is belangrijk omdat besmette vogels klinisch gezond lijken en resultaten van de diagnostische tests in levende vogels niet betrouwbaar zijn.

Uitroeiing van de infectie in wilde vogelpopulaties is niet mogelijk. In wetlands wordt habitat manipulatie (bijvoorbeeld drainage en vogel-afschrik apparaten) wel gebruikt om wilde vogels uit locaties te houden waar zich herhaalde uitbraken hebben voorgedaan. Het idee is te voorkomen dat gezonde vogels worden geïnfecteerd door de bacterie dat daar als gevolg van de uitbraken in het milieu in grote hoeveelheden zou voorkomen. Omdat de bacterie langdurig in het milieu kan overleven, worden dergelijke maatregelen over het algemeen genomen voor ongeveer 2 jaar [1].

Het aanhouden van aviaire tuberculose in dierentuin collecties getuigt van de moeilijkheid de ziekte te controleren [1]. Nieuw geïntroduceerde vogels moeten in quarantaine worden geplaatst voor 2-3 maanden [3, 5].

 

Referenties:

  1. 1999. Tuberculosis. 93-98. In Field manual of wildlife diseases: general field procedures and diseases of birds. Geological Survey (U.S.). Biological Resources Division.
  2. 2010. Merck Veterinary Manual. 10th ed. Publisher, Whitehouse Station, N.J.: Merck & Co. Editor: Cynthia M. Kahn. 2945 pp.
  3. Cooper J.E. 2007. Birds of prey: health & disease. 3rd ed. Wiley-Blackwell. 364 pp.
  4. Fulton R.M. & Thoen C.O. 2003. In: Diseases of poultry. 11th ed. Saif Y.M. Blackwell Press. 1233 pp.
  5. Schrenzel M. Nicolas M. Witte C. Papendick R. Tucker T. Keener L. Sutherland-Smith M. Lamberski N. Orndorff D. Heckard D. Witman P. Mace M. Rimlinger D. Reed S. and Rideout B. 2008. Molecular epidemiology of Mycobacterium avium subsp. avium and Mycobacterium intracellulare in captive birds. Veterinary microbiology, 126, 1-3: 122-131.
  6. Smit T. Eger A. Haagsma J. and Bakhuizen T. 1987. http://www.jwildlifedis.org/doi/pdf/10.7589/0090-3558-23.3.485 Avian Tuberculosis in Wild Birds in the Netherlands. Journal of Wildlife Diseases, 23, 3: 485-487.
  7. Turenne C.Y. Wallace R. and Behr M.A. 2007. Mycobacterium avium in the Postgenomic Era. Clinical microbiology reviews, 20, 2: 205-229.
  8. Whiteman C.E. & Bickford AA. 1989. Avian disease manual. 3rd ed. Dubuque, Iowa: Kendall/Hunt. 242 pp.

Externe informatie

Onderzoeksresultaten

Projecten

Geen projecten gevonden.

Overige berichten

Geen berichten gevonden.

Documenten en Publicaties

Geen publicaties gevonden.