Catastrofale sterfte van Saiga-antilopen in Kazachstan

Foto: Darwin Initiative

Begin mei werd in de Betpak-Dala populatie in de Kostanay regio van Centraal Kazachstan massale sterfte geconstateerd van saiga-antilopen (Saiga tatarica tatarica), ook wel kortweg saiga genoemd. Later werd ook in andere regio’s (Aktiubinsk en Akmola) grote sterfte waargenomen.

Ieder jaar, zo rond midden mei, verzamelen de vrouwelijke saiga’s zich in grote groepen voor het werpen van de kalveren. Onderzoekers die dit monitoren, vonden 11 mei de eerste paar honderd dode saiga’s. Het aantal dode dieren steeg snel, op 18 mei werden reeds 60.000 en begin juni waren 134.000 dode dieren geteld. Dit is meer dan 50% van de populatie. Het tellen vindt plaats tijdens het verzamelen en begraven van de dode dieren. In Kazachstan zijn speciale natuurbehoudsprojecten om de saiga populatie te behouden en vergroten. De populatie steeg van 49.000 dieren in 2006, naar 256.700 in 2014.

Eerdere uitbraken

Foto: Maxim Koshkin

Massale sterfte bij saiga’s komt vaker voor, maar niet eerder op deze schaal. In 2010 stierven ca. 12.000 dieren van de Oeral populatie in West-Kazachstan. Deze sterfte werd geassocieerd met de weelderige, vochtige vegetatie die spijsverteringsproblemen veroorzaakt en die gerelateerd is aan toxinen, welke uiteindelijk tot de dood leidde. In 2011 was een vergelijkbare sterfte in hetzelfde gebied. In 2012 stierven ca 1000 dieren van de Betpak-Dala populatie, en nog eens 900 in 2013. Pasteurellosis werd gegeven als reden voor de sterfte. Maar het was bij de deze eerdere uitbraken niet mogelijk om vers monstermateriaal van de karkassen te nemen, waardoor een definitieve conclusie niet kon worden gegeven.

Symptomen

Omdat onderzoekers dit jaar reeds in het gebied waren, kon het verloop en de symptomen goed worden vastgelegd en kon monstermateriaal van verse karkassen worden genomen.
De Saiga-antilopen zijn duidelijk verzwakt, vertonen malaise en kunnen niet meer normaal lopen en verliezen de coördinatie. Ze hebben diarree, er ook komt vloeistof uit de bek en ze hebben problemen met ademhalen. Binnen een paar uur kunnen ze al niet meer op hun benen staan en sterven ze uiteindelijk.

Oorzaak

Bij de dode dieren zijn twee bacteriesoorten gevonden: Pasteurella en Clostridium. Maar het is nog de vraag of deze twee bacteriesoorten ook de reden zijn van de massale sterfte. De sterfte lijkt snel te gaan voor alleen deze bacteriële infecties. Er zijn meerdere redenen om aan te nemen dat een andere oorzaak ten grondslag ligt aan deze sterfte. Pasteurella en Clostridium zijn bacteriën die kunnen voorkomen bij gezonde dieren en alleen bij verzwakte dieren tot problemen leiden. Als mogelijke redenen kan gedacht worden aan een virus, veranderde milieuomstandigheden (veel regen), chemische verontreiniging etc.
Het vergt enige tijd, voordat de oorzaak van deze massale sterfte duidelijk wordt.

Update 2020: In het wetenschappelijk artikel is geconcludeerd dat de sterfte is veroorzaakt door een hemorragische sepsis veroorzaakt door de bacterie Pasteurella multocida serotype B. (Mass Die-Off of Saiga Antelopes, Kazakhstan, 2015 ). De klimatologische omstandigheden in de periode dat de dieren kalveren zetten, lagen ten grondslag aan het opkomen van de latent aanwezige bacterie.

Bronnen:

summary_die-off_2015_ACBK.pdf
acbk.kz/en/news/5819/
saiga-antelope-mystery-disease-die-off.html?_r=0

ass Die-Off of Saiga Antelopes, Kazakhstan, 2015