Gestrande potvis (Physeter macrocephalus)

Foto: Rik Kruit

Maandagmiddag kwam de eerst melding van een gestrande potvis op Terschelling binnen (28/7/2013). Ondanks reddingspogingen van medewerkers van Pieterburen en Rijkswaterstaat bleek al snel de toestand van de potvis te verslechteren en naar ons weten blies het dier rond 19:00 uur zijn laatste adem uit. Vanwege de plaatst van overlijden (op het strand bij paal 26 van Terschelling) gaf de gemeente van Terschelling aan logistiek gezien niet in staat te zijn het dier te verplaatsen naar hoger gelegen strand. Om deze reden is besloten de potvis in de nacht van maandag op dinsdag naar Harlingen te transporteren. Hier kwam de potvis dinsdag ochtend om 11:30uur aan. Ondanks het harde werken van bergingsbedrijf BDS Harlingen was het hijsen van de potvis uit het water moeizaam. Uiteindelijk slaagde het bedrijf erin de potvis op de wal te krijgen, waarna de sectie en ontleding plaats kon vinden om 19:30 uur; 24 uur na overlijden.

Het bedroeg een jongvolwassen mannetjes Potvis (Physeter macrocephalus) van 13.5 meter en 31 ton zwaar. Meteen viel de ‘korte’ onderkaak op; het leek alsof ongeveer 1/3e van de onderkaak was verdwenen. Vanwege vergroeiingen van de huid om de wond leek dit al maanden, en misschien wel jaren geleden te zijn gebeurd. De tanden waren tevens afwijkend, de oorzaak hiervan zal nader worden onderzocht. Ondanks deze ‘korte’ kaak, waardoor voedsel vangen waarschijnlijk lastiger is geworden, leek de potvis in goede voedingstoestand gezien de vetlaag.

Foto: Rik Kruit

Andere bevindingen waren parasieten in de maag en blubberlaag (beide niet levensbedreigend) en stukjes plastic in de maag. Veder zijn de belangrijke inwendige organen bemonsterd en hebben we tijdens ons macroscopisch onderzoek verder geen duidelijke afwijkingen opgemerkt.

Verschillende verdere onderzoeken zullen gaan plaatsvinden.
De universiteit van Utrecht zal histologisch onderzoek gaan doen om afwijkingen in de bemonsterde organen en weefsels te ontdekken. De gevonden parasieten zullen nader worden gedetermineerd. Indien er aanleiding toe is, zal verder bacteriologisch en virologisch onderzoek ingezet kunnen worden. Samples voor DNA en toxicologisch onderzoek zijn ook verzameld. Het is nog onbekend of dit nader onderzocht zal worden door de instanties die dit onderzoek kunnen uitvoeren. Dit zal afhangen van interesse en financiering. Imares Texel gaat de darmen en maag spoelen om deze op voedselresten en plastics te onderzoeken. Verder zal Naturalis zich ontfermen over het skelet waarna deze door de gemeente van Harlingen op den duur tentoongesteld zal worden.

Over de doodsoorzaak en de oorzaak van stranden is op dit moment dus helaas nog niks te zeggen. Verder onderzoek zou dit mogelijk kunnen uitwijzen.