Verhoogde sterfte bij hazen door myxoma-achtige virusinfectie

Sinds 1 augustus is het aantal meldingen over zieke en dode hazen (Lepus europaeus) gestegen. De meldingen over zieke en dode hazen komen vooral uit Gelderland en Overijssel.

Bij veel van deze hazen werden verdikte ogen gezien of werd gedrag gezien dat leek op het gedrag van “konijnen met myxomatose”, ze lijken blind en vallen om. Vaak werden dode hazen ook niet in hun leger gevonden maar “zo in het gras”.

Bij veel van de opgehaalde hazen werden verdikking met ontstekingen gezien van de huid rond de ogen en neus en rond de anus. Bovendien werd bij veel hazen ook longontsteking vastgesteld.

Een aantal van deze hazen is d.m.v. PCR getest op Treponema (”hazensyfilis”) en Myxomatose. Alle geteste hazen waren negatief voor “hazensyfilis” maar positief in de PCR voor Myxomatose. In samenwerking met collega’s in Duitsland wordt onderzocht of dit myxoma-achtig virus hetzelfde is als dat bij konijnen wordt gevonden, of dat dit een andere variant is. De ziekte is ook vastgesteld over de grens in Duitsland.

Daarnaast zijn er nog hazen in onderzoek en worden er nog steeds dieren opgehaald voor onderzoek. We kijken waar hazen met deze Myxomatose-achtige afwijkingen voorkomen maar ook wat er eventueel aan andere ziekten een rol kan spelen bij de verhoogde sterfte. Naast meldingen van zieke en dode hazen ontvangen we ook graag meldingen van zieke en dode wilde konijnen.

Opruimen van dode hazen

In het veld worden ook hazen gevonden die niet meer geschikt zijn voor onderzoek. In verband met de snelle verspreiding van deze nieuwe ziekte onder hazen is het belangrijk dat de dode hazen worden opgeruimd.
In dit geval is het advies om de dieren hygiënisch en dubbel in te pakken in plastic en ze bij het restafval (grijze kliko) te doen. Restafval gaat voor destructie en hiermee wordt voorkomen dat er een mogelijk bron van besmetting ontstaat.

Informatie over Myxomatose bij konijnen en de Iberische haas

De verwekker van myxomatose, het myxomavirus (Leporipoxvirus, Poxviridae), wordt gezien als een belangrijke oorzaak van sterfte bij wilde konijnen (Oryctolagus cuniculi) in Europa (Bertagnoli et al., 2015). De natuurlijke gastheer van het virus is het Braziliaans konijn (Sylvilagus brasiliensis). Het myxomavirus werd in 1952 in Frankijk vanuit Zuid-Amerika geïntroduceerd (Kerr, 2012). Ook in Nederland is myxomatose bij wilde Europese konijnen in Nederland vastgesteld (jaarrapport DWHC 2020, pg. 15; https://dwhc.nl/publicaties/). Het myxomavirus wordt voornamelijk overgedragen door bloedzuigende insecten zoals vlooien en muggen.

Bij de haas (Lepus europaeus) kwam tot recent myxomatose zelden voor (Barlow et al., 2014; jaarrapport DWHC 2016, pg. 9; https://dwhc.nl/publicaties/). Wel veroorzaakt een variant van het myxomavirus (ha-MYXV) sinds 2018 hoge sterfte bij de Iberische haas (Lepus granatensis) in Spanje (Garcia-Bocanegra et al., 2019; Dalton et al., 2019). Deze variant is later ook teruggevonden in hazen en ook konijnen in Portugal (Abade dos Santos et al., 2020; Cardoso et al., 2024). Vaccineren met commerciële vaccins aldaar was beschermend voor wilde konijnen en slechts deels (alleen bij hoge dosis) voor Iberische hazen (Abade dos Santos et al., 2022). De ziekte heeft impact op de grootte van Iberische hazenpopulaties (Cardoso et al., 2024).

Referenties

Abade Dos Santos FA, Carvalho CL, Pinto A, Rai R, Monteiro M, Carvalho P, Mendonça P, Peleteiro MC, Parra F, Duarte MD. Detection of recombinant Hare Myxoma Virus in wild rabbits (Oryctolagus cuniculus algirus). Viruses. 2020;12(10):1127. doi: 10.3390/v12101127. 

Abade Dos Santos FA, Carvalho CL, Valente PCLG, Armés H, Reemers SS, Peleteiro MC, Calonge Sanz I, Dalton KP, Parra F, Duarte MD. Evaluation of Commercial Myxomatosis Vaccines against Recombinant Myxoma Virus (ha-MYXV) in Iberian Hare and Wild Rabbit. Vaccines (Basel). 2022;10(3):356. doi: 10.3390/vaccines10030356.

Barlow A, Lawrence K, Everest D, Dastjerdi A, Finnegan C, Steinbach F. Confirmation of myxomatosis in a European brown hare in Great Britain. Vet Rec. 2014;175(3):75-6. doi: 10.1136/vr.g4621.

Bertagnoli S, Marchandeau S. (2015). Myxomatosis. Rev Sci Tech., 34(2):549-56, 539-47

García-Bocanegra I, Camacho-Sillero L, Risalde MA, Dalton KP, Caballero-Gómez J, Agüero M, Zorrilla I, Gómez-Guillamón F. First outbreak of myxomatosis in Iberian hares (Lepus granatensis). Transbound Emerg Dis. 2019 Nov;66(6):2204-2208. doi: 10.1111/tbed.13289.

Cardoso B, García-Bocanegra I, Queirós J, Fernández-López J, Alves PC, Acevedo P. Effect of Myxoma Virus Species Jump on Iberian Hare Populations. Emerg Infect Dis. 2024;30(6):1293-1296. doi: 10.3201/eid3006.231280

Dalton KP, Martín JM, Nicieza I, Podadera A, de Llano D, Casais R, Gimenez S, Badiola I, Agüero M, Duran M, Buitrago D, Romero LJ, García E, Parra F. Myxoma virus jumps species to the Iberian hare. Transbound Emerg Dis. 2019 Nov;66(6):2218-2226. doi: 10.1111/tbed.13296.

Kerr PJ. (2012). Myxomatosis in Australia and Europe: a model for emerging infectious diseases. Antiviral Res. 93, p. 387-415. doi:10.1016/j.antiviral.2012.01.009