Ziekte: Ranavirus

In 2010 is het ranavirus voor het eerst in Nederland aangetoond in Nationaal Park Dwingelderveld. Daar werden toen duizenden dode kikkers gevonden door een vrijwilliger van RAVON. Onderzoek door het Dutch Wildlife Health Centre toonde aan dat de dieren waren doodgegaan door een ranavirus.

Ziekteverwekker

Ranavirus is een geslacht binnen de familie van de Iridoviridae. Binnen het geslacht ranavirus komen meerdere virussoorten voor, waaronder het Common Midwife Toad Virus (CMTV).  De soort die in Nederland is aangetoond, is het CMTV (Common Midwife Toad Virus) , of CMTV-achtig (lijkt sterk op CMTV, maar is net iets anders).

 

Gevoelige diersoorten

Ranavirussen komen voor bij amfibieën, reptielen en vissen. In Nederland is het ranavirus aangetoond bij alle drie de groene kikkers (de bastaardkikker, meerkikker en poelkikker),  de bruine kikker, gewone pad, knoflookpad, kamsalamander en de kleine watersalamander. In andere landen is het type dat in Nederland voorkomt, ook aangetroffen bij de vuursalamander, vroedmeesterpad en Alpenlandsalamander.

Symptomen dieren

Ziekteverschijnselen van het ranavirus zijn zweren op de huid en bloedingen in inwendige en uitwendige organen. Toch kan bij het zien van deze kenmerken niet gelijk geconcludeerd worden dat het om het ranavirus gaat, omdat deze ziekteverschijnselen ook bij andere infecties voorkomen. Verder laat niet elk dier dat besmet is met het ranavirus deze kenmerken zien.

Besmetting dieren

Besmetting kan zowel via direct als indirect contact plaatsvinden. Direct contact kan bestaan uit het eten van een besmet dier (salamander eet besmet kikkervisje) of via contact met de huid van een besmet dier. De huid hoeft overigens niet beschadigd te zijn, om een besmetting op te kunnen lopen. Besmetting via indirect contact vindt plaats via besmet water, sediment of materiaal (bijv. laarzen, schepnetjes, emmers en veld-materiaal, gereedschap en machines).

Geografische verspreiding

In Nederland is het virus aangetoond in de provincies Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg.

Rana_Nederland_2016_1

Voorzorgsmaatregelen

Neem geen zieke dieren mee naar huis of laat geen dieren uit de tuinvijver of aquarium/terrarium in de natuur achter. Het virus kan zich goed handhaven in vuil, stof en modder. Het is daarom noodzakelijk om in het veld gebruikt materiaal, gereedschap en machines goed te reinigen. Een goede reiniging wordt verkregen door eerst met een borstel het ergste vuil te verwijderen en vervolgens met schoon water (en zeep) de materialen goed schoon te maken en dan te laten drogen. Hierdoor worden veel ziekteverwekkers weggenomen. Bij werkzaamheden in het veld, moet geprobeerd worden zoveel mogelijk stroomafwaarts te werken. Wees zeer terughoudend met verplaatsen van waterplanten, amfibieën en vissen.

Externe informatie

Onderzoeksresultaten

Projecten

Overige berichten

Documenten en Publicaties

  • The Fourth International Symposium on Ranaviruses: Summary of North American Herpetological Content and Points of Interest. Ash L., R. Marschang, J. Rijks & A. Duffus. (2020). Journal of North American Herpetology, 1, p. 29-31. doi: 10.17161/jnah.vi.13539
  • Ranavirus genotypes in the Netherlands and their potential association with virulence in water frogs (Pelophylax spp.). Saucedo B., J. Hughes, A. Spitzen-van der Sluijs, N. Kruithof, M. Schills, J.M. Rijks, M. Jacinto-Maldonado, N. Suarez, O.L.M. Haenen, M. Voorbergen-Laarman, J. van den Broek, M. Gilbert, A. Gröne, S.J. van Beurden & M.H. Verheije (2018). Emerg Microbes Infect. 2018 Apr 4;7(1):56. doi: 10.1038/s41426-018-0058-5
  • Monitoring Ranavirus-Associated Mortality in a Dutch Heathland in the Aftermath of a Ranavirus Disease Outbreak. Sluijs A.S., J. van den Broek, M. Kik, A. Martel, J. Janse, F. van Asten, F. Pasmans, A. Gröne & J.M. Rijks. J Wildl Dis. 2016 Jul 25. [Epub ahead of print]. DOI: 10.7589/2015-04-104
  • Investigation of Amphibian Mortality Events in Wildlife Reveals an On-Going Ranavirus Epidemic in the North of the Netherlands. Rijks JM, Saucedo B, Spitzen-van der Sluijs A, Wilkie GS, van Asten AJAM, van den Broek J, et al (2016). PLoS ONE 11(6): e0157473. doi:10.1371/journal.pone.0157473
  • Ranavirus in Nederland. M. Montizaan & A. Spitzen (2016). Vakblad natuur, bos landschap, juni 2016 (126): 3-4
  • Complete genome sequence of a common midwife toad virus-like ranavirus associated with mass mortalities in wild amphibians in the Netherlands. van Beurden S.J., J. Hughes, B. Saucedo, J. Rijks, M. Kik, O.L. Haenen, M.Y. Engelsma, A. Gröne A, M.H. Verheije & G. Wilkie (2014). Genome Announc. 2014 Dec 24;2(6). pii: e01293-14. doi: 10.1128/genomeA.01293-14.
  • Ranavirus-associated mass mortality in wild amphibians, The Netherlands, 2010: A first report. Kik M, Martel A, Spitzen-van der Sluijs A, Pasmans F, Wohlsein P, Gröne A & Rijks JM (2011). The Veterinary Journal, 2011, 190: 284–286 Klik hier voor meer informatie
  • Ranavirus informatie